Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451) Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. (Μέρος Δ΄). Στυλιανού Δ'. Παπαδοπούλου. خلقدونية أساس الخرستولوجية

Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451). Το οικοδόμημα της Χριστολογίας.

Μέρος Δ΄ (Σελ.460-463)

خلقدونية أساس الخرستولوجية

Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου Ομοτίμου Καθηγητού του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
 Μεταφορά στο διαδίκτυο Κων/νος Μαυρομουστακάκης θεολόγος. 
Μετάφραση κειμένου στα Αραβικά π. Αθανάσιος Χενείν 
Δημοσιεύτηκε από τις "Αναβάσεις"

Ο  Δογματικός  Όρος

α. Το προοίμιο  (ACO II, I 2, σς. 128-129)

Η συντακτική Επιτροπή, έχοντας επικεφαλής τον Ανατόλιο, άρχισε το έργο της με ιστορικό θεολογικά Προοίμιο Εδώ τοποθετείται η θεολογική προσφορά της Συνόδου στο όλο πλαίσιο παλαιοτέρων και προσφάτων δογματικοθεολογικών αποφάσεων της  Εκκλησίας, ώστε να κατανοηθούν η αιτία, ο σκοπός και η θέση του Όρου στην όλη πορεία της Εκκλησίας προς αντιμετώπιση των κακοδοξιών. 
Έτσι, δηλώνεται ότι θα «ήρκει» το Σύμβολο Νικαίας για την επίγνωση της αλήθειας, αφού εκεί έχουμε την διδασκαλία για τα τρία πρόσωπα της αγίας Τριάδος. Παραφθορά όμως και προσβολή του μυστηρίου της «οικονομίας» του προσώπου του Χριστού επέβαλε την σύγκληση της παρούσας Οικουμενικής Συνόδου, που ακολουθεί όχι μόνο την Β΄ Οικουμενική (381), η οποία επικύρωσε την αλήθεια της ομοουσιότητας του Αγίου Πνεύματος, αλλά και τις «συνοδικές» (άρα και της Εφέσου: 431).
Επιστολές του Κυρίλλου Αλεξανδρείας που αφορούσανε στην αίρεση του Νεστορίου και στην υποστήριξη του όρου Θεοτόκος. Επίσης, αναφέρεται ο Τόμος Λέοντα, που αναιρεί την αίρεση του Ευτυχή, αλλ΄αφήνει περιθώρια για νεστοριανίζουσα θεώρηση του προσώπου.

«Τοις τε γαρ εις υιών δυάδα το της οικονομίας διασπάν επιχειρούσι μυστήριον παραταράττεται και τους παθητήν του μονογενούς λέγειν τολμώντας την θεότητα του των ιερέων απωθείται συλλόγου και τοις επί των δύο φύσεων του Χριστού κράσιν ή σύγχυσιν επινοούσιν ανθίσταται και τους ουράνιον ή ετέρας τινός υπάρχειν ουσίας την εξ ημών λήφθείσαν αυτώ του δούλου μορφήν παραπαίοντας εξελαύνει και τους δύο μεν προ της ενώσεως φύσεις του Κυρίου μυθεύοντας, μιαν δε μετά την ένωσιν αναπλάττοντας αναθεματίζει» (ACO II, I 2,σ. 129).

Όσα κείμενα και ομολογίες ακολούθησαν  την Β’ Οικουμενική Σύνοδο είναι ορθά, αλλά τα μεν αντιμετωπίζανε τον νεστοριανισμό και τα δε τον μονοφυσιτισμό. Χρειαζότανε διπλή θεολογική τομή και ομολογία, που θ΄απέκλειε συγχρόνως και την διάσπαση του Χριστού σε δύο υιούς, δηλαδή τον νεστοριανισμό, και την κατάληξη σε μία φύση του Χριστού, δηλαδή τον μονοφυσιτισμό, ο οποίος οδηγούσε αναγκαστικά σε σύγχυση των φύσεων και άρα σε πάθος της θείας φύσεως. 

Επίσης έπρεπε ν΄αποκλείσει την κακοδοξία ότι το σώμα του Χριστού ήτανε «ουράνιο» και όχι κοινό ανθρώπινο. Στο Προοίμιο επισημαίνονται με ακρίβεια τα σημεία που αντιμετωπίζει με θετική εκφορά ο Όρος.

β. Ο Όρος

Όλα ανεξαιρέτως τα θεολογικά στοιχεία του Όρου είχανε κατά περίπτωση επισημανθεί και μάλιστα διατυπωθεί από θεολόγους Πατέρες της Εκκλησίας και κάποια είχανε ήδη γίνει δεκτά σε συνόδους. Παραταύτα ήτανε ανάγκη και οι δύο φύσεις υπάρχουν ενωμένες «εις έν πρόσωπον και μίαν υπόστασιν».

Με την πρώτη φράση ομολογείται άμεσα η ύπαρξη δύο φύσεων στον Χριστό, που όμως, μολονότι ενωμένες, δεν συγχέονται, δεν τρέπονται και δεν χωρίζονται. Την φράση αυτή έχουμε για πρώτη φορά στον Πρόκλο Κωνσταντινουπόλεως (βλ. εκδ κειμένου εις Ch. Martin: Museon 54 [1941] 46. Leroy, σσ. 217-223) και μια εικοσαετία αργότερα στον Βασίλειο Σελευκείας (ACO II, I 1, σ. 114). 

Με την δεύτερη φράση ομολογείται η ταύτιση προσώπου και υποστάσεως, αποκλείεται η άποψη ότι το προσωπο του Χριστού είναι αποτέλεσμα ενώσεως δύο προσώπων ή φύσεων και δηλώνεται ότι στον ένα πρόσωπο ή υπόσταση του Θείου Λόγου ενώνονται οι δύο φύσεις Του, θεία και ανθρώπινη. 

Έτσι, με την πρώτη φράση αποκλείεται κάθε υπόνοια μονοφυσιτισμού και με την δεύτερη φράση κάθε υπόνοια νεστοριανισμού, δηλαδή αιρετικού δυοφυσιτισμού, ένεκα δήθεν του προσώπου της θείας και του προσώπου της ανθρώπινης φύσεως.

Την δεύτερη φράση έχουμε πάλι στον Πρόκλο (Ch. Martin: Museon 54 [1941] 43) και μετά στον Φλαβιανό (ACO II, I 1, σ. 114 και 35) (Ο Βασίλειος Σελευκείας στην ομολογία του έχει μόνο την Κυρίλλεια φράση «καθ υπόστασιν» που στον Κύριλλο σημαίνει κυρίως «πραγματική» ένωση).

Η τόσο σταθερή εισαγωγή της λέξεως υπόστασις αποτελεί σταθμό στην θεολογία, διότι έγινε λυδία λίθος της Χριστολογίας. 

Η λέξη αυτή ως θεολογικός όρος λαμβάνεται από τον χώρο της φιλοσοφίας, αλλά ενώ εκεί η υπόσταση ταυτίζεται γενικά με την φύση και την ουσία, εδώ γίνεται το αντίθετο : προϋποθέτει την διάκριση φύσεως  και είναι  (όντος) και ταυτίζεται με το είναι (ον –υπόσταση), όπως έδειξαν οι Καππαδόκες θεολόγοι, ανατρέποντας τα φιλοσοφικά δεδομένα. 

Το 451, βέβαια, ίσως δεν είχε συνειδητοποιηθεί από τους πολλούς το γεγονός και η σπουδαιότητα της ανασημασιοδοτήσεως του όρου υπόστασις, όμως η θεμελίωση έγινε και οι επόμενοι θεολόγοι της Ανατολής θα συνεχίσουνε το οικοδόμημα της Χριστολογίας, επεξηγώντας συνεχώς την ανασημασιοδότηση αυτή. Πρέπει ακόμα να υπογραμμισθεί ότι την διάκριση φύσεως και υποστάσεως διευκόλυνε κι έκανε κατανοητή η ταύτιση προσώπου και υποστάσεως. Η ταύτιση αυτή, καθόλου εύκολη, έγινε κτήμα της ορθοδοξούσης θεολογίας βαθμιαία.

Οι νεστοριανικές τάσεις προκάλεσαν τονισμό της ομολογίας είς «ένα και τον αυτόν» Υιό και Χριστό, ενώ οι μονοφυσιτίζουσες προκάλεσαν την ομολογία ότι ο Χριστός είναι «ομοούσιος τω Πατρί κατά την θεότητα και ομοούσιος ημίν τον αυτόν κατά την ανθρωπότητα».

Το κείμενο του Όρου, μολονότι στα Πρακτικά της Συνόδου φέρεται ως αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών συνοδικών, οφείλεται σε χαρισματικό πρόσωπο, που ήτανε ακραιφνής φορέας της παραδόσεως, κατανοούσε είς βάθος τον νεστοριανισμό και τον μονοφυσιτισμό, και γνώριζε και δεχότανε όσα κατά των δύο αιρέσεων διατύπωσαν παραδοσιακοί θεολόγοι ή σύνοδοι. 

Υπήρξε όμως ακόμα ταλαντούχος συγγραφέας με γλωσσικό αισθητήριο εξαιρετικά καλλιεργημένο. Έτσι, έδωσε αριστουργηματικό κείμενο, που δηλώνει θετικά την αλήθεια για το πρόσωπο και τις φύσεις του Χριστού, αποκλείοντας  τις σχετικές αιρέσεις, και που έχει θεολογικά και μεθοδολογικά έξοχη δομή. Ολόκληρο το κείμενο είναι (με κριτήρια θεολογικά και γλωσσικά) δομημένο αρμονικά ως μία πρόταση –περίοδος, σε 26 ή 27 συνεχείς και ανισομερείς στίχους

1.                  Ἑπόμενοι τοίνυν τοις αγίοις πατράσιν

2.                  ένα και τον αυτόν ομολογείν υιόν

3.                  τον κύριον ημών Ιησούν Χριστόν,

4.                  συμφώνως άπαντες εκδιδάσκομεν

5.                  τέλειον τον αυτόν εν θεότητι

6.                  και τέλειον τον αυτόν εν ανθρωπότητι,

7.                  θεόν αληθώς και άνθρωπον αληθώς τον αυτόν

8.                  εκ ψυχής λογικής και σώματος

9.                  ομοούσιον τω Πατρί κατά την θεότητα

10.              και ομοούσιον ημίν τον αυτόν κατά την ανθρωπότητα,

11.              κατά πάντα όμοιον ημίν χωρίς αμαρτίας

12.              προ αιώνων μεν εκ του Πατρός γεννηθέντα κατά την θεότητα,

13.              επ’ εσχάτων δε των ημερών τον αυτόν

14.              δι ΄ημάς και δια την ημετέραν σωτηρίαν,

15.              εκ Μαρίας της παρθένου της Θεοτόκου κατά την ανθρωπότητα,

16.              ένα και τον αυτόν Χριστόν υιόν κύριον μονογενή,

17.              εν δύο φύσεσιν ασυγχύτως ατρέπτως αδιαιρέτως αχωρίστως γνωριζόμενον,

18.              ουδαμού της των φύσεων διαφοράς ανηρημένης δια την ένωσιν,

19.              σωζομένης δε μάλλον της ιδιότητος εκατέρας φύσεως

20.              και εις εν πρόσωπον και μίαν υπόστασιν συντρεχούσης,

21.              ουκ εις δύο πρόσωπα μεριζόμενον ή διαιρούμενον,

22.              αλλ’ ἐνα και τον αυτόν υιόν μονογενή

23.              θεόν λόγον κύριον Ιησούν Χριστόν,

24.              καθάπερ άνωθεν οι προφήται περί αυτού

25.              και αυτός ημάς Ιησούς Χριστός εξεπαίδευσε

26.              και των πατέρων ημίν παραδέδωκε σύμβολον»

(Ι. Καρμίρη, Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία …, Αθήνα 1960, σ. 175. ACO II, I 1, σσ. 129 -130).

Η μετάφραση του κειμένου στα Αραβικά από τον π. Αθανάσιο Χενείν

  القانون العقائدى:

المقدمة  τό προοίμιο (ACO 11) :

بدأت لجنة  الصياغة  اعمالها برئاسة اناطوليوس  ا سقف القسطنطينية بوضع تمهيد تاريخى ولاهوتى  ونم وضع مساهمة المجمع اللاهوتية ضمن فرارات الكنيسة اللاهوتية والعقائدية السابقة  وذلك حتى يفهم وضع القانون الجديد فى كل مسيرة الكنيسة فى مواجهة  الاراء السيئة  κακοδοξιών . واعلنوا انه كان يمكن الاكتفاء بقانون الايمان النيقاوى فى معرفة الحق άλήθεια حيث لدينا التعليم عن الاقانيم الثلاثة  او الاشخاص الثلاثة فى الثالوث القدوس  διδασκαλία γιά τά τρία   

 πρόσωπα τής άγίας Τριάδος.

ولقد ادى حدوث اسأة كبيرة الى سر التدبير فى شخص المسيح  τού μυστηρίου της οίκονομίας τού προσώπου τού Χριστού الى الدعوة الى هذا المجمع المسكونى والذى يسير على خطى  ليس فقط المجمع المسكونى الثانى (381 ) والذى قرر حقيقة مساواة    للروح القدس فى جوهر اللاهوت έπικύρωσε τήν άλήθεια τής όμοουσιότητας τού Αγίου Πνεύματος   ولكن ايضا يسير ايضا على خطى رسائل كيرلس  الاسكندرى   والتى تتعلق ببدعة نسطور  وتأكيد تعبير الثيؤتوكس . أيضا يشير الى طومس لاون والذىوبالرغم من انه يدحض بدعة اوطاخى الا انه يترك مجالا  لرؤية نسطورية لمفهوم الشخص αφήνει περιθώρια γιά νεστοριανίζουσα θεώρηση τού προσώπου .

                                                                                        واعتبروا ان اى نصوص  واعترافات بالايمان جأت بعد المجمع المسكونى الثانى  سليمة وارثوذكسية ولكن منها من اراد مواجهة النسطورية  ومنها من اراد التصدى للمونوفيزيتية  ومن هنا جاء الاحتياج الى  رؤية لاهوتية  واعتراف ايمان  يمنع تقسيم المسيح الى اثنين   اى ابنين ونقصد النسطورية هذا من ناحية او الوصول الى طبيعة واحدة للمسيح من ناحية اخرى اى المونوفيزيتية والذى ادى وبالضرورة الى اختلاط الطبيعتين والى نسبة الالام الى الطبيعة الالهيةσέ πάθος τής Θείας φύσεως  وايضا كان من اللازم دحض بدعة ان جسد المسيح  كان عبارة عن جسد (سماوى  ούράνιον  ) وليس انسانا كمثل البشر(  καί όχι κοινό άνθρώπινο   ).   ولقد تم فى تلك المقدمة التاريخية واللاهوتية  تحديد وبدقة القضايا الايجابية التى واجهها القانون الجديد .

القانون اوالقاعدة  Ο όρος  :

 

نلالحظ ان كل العناصر اللاهوتية للقانون وبدون استثناء قد تم الاشارة اليها وكتبها اباء الكنيسة  وبعضها تم قبولها فى مجامع مسكونية . ومع ذلك كان هناك احتياج لان  تصاغ معا بشكل مترابط  وتقرر بشكل مترايط فى مجمع مسكونى  حتى تشكل اعتراف بالايمان مسكونى وبالتالى الزامى للجميع .  ولقد ظهرت هذه الحاجة  بسبب ان الذين وقفوا ضد النسطورية اظهروا توجهات مونوفيزيتية  والذين وقفوا ضد المونوفيزيتية اظهروا تعاطفا مع النسطورية  وهذا الموقف سواء تم بوعى او بدون وعى  سهل الانزلاق فى واحدة من البدع  وشكل خطرا على نقاوة الايمان  والسبب الاساسى وراء ذلك هو كما سبق واشرنا  هو الخلط اللاهوتى  الغير واع  وهدم التمييز بين  بين الطبيعة والشخص  فى المسيح  اى فى الخرستولوجيا  والقانون الجديد يؤكد  هذا التمييز باستعماله العبارتين المرتبطتين  وهما : المسيح الواحد هو ( فى طبيعتين   έν δύο φύσεσι)   وان الطبيعتين توجدا متحدتين   فى الشخص الواحد والاقنوم الواحد (είς έν πρόσωπον καί μίαν ύπόστασιν   ).

العبارة الاولى تعترف وبشكل مباشر بوجود طبيعتين فى المسيح  واللتان رغم اتحادهما الا  انهما لم يختلطا  ولم يتحولا  ولم ينفصلا . ولقد رأينا هذه العبارة لاول مرة عند بروكلوس القسطنطينى (قام بنشر النص  العالم الفرنسى شارل مارتان فى دورية الموسيون Muséon 54   1941 ) وبعده بعشرين عاما استخدمها فاسيليوس سيليفيكسياس  ونجد المعنى الدقيق للعبارة فى الاعتراف بالايمان الذى  وضعه فلافيانوس فى المجمع المحلى  عام 448 . وققتها اعترف  بالمسيح  فى طبيعتين  بعد التجسد   وفى اقنوم واحد  وشخص واحد (έκ δύο φύσεων είναι μετά τήν έναθρώπησιν έν μιά ύποστσάσει καί ένί πρόσωπω).

العبارة الثانية تعترف بالتطابق بين الاقنوم والشخص  ورفضت الفكرة التى تقول ان شخص المسيح هو نتيجة اتحاد طبيعتين او شخصين  وتعلن انه فى الشخص الواحد او الاقنوم الواحد للثيؤس لوغوس  تتحد الطبيعتان  الالهية والانسانية  وبالتالى فبالعبارة الاولى تم استبعاد كل  ايحاء بالمونوفيزيتية وبالعبارة الثانية تم استبعاد كل  نسطورية مستترة  اى ذيوفيتزموس هرطوقى  وذلك  بسبب الاصرار على شخص الطبيعة الالهية وشخص الطبيعة الانسانية . ونجد العبارة الثانية عند بروكلوس (الموسيون 54 ) وعند فلافيانوس  وفاسيليوس سيليفيكسياس  فى اعترافه بالايمان يستعمل عبارة كيرلس                   (حسب الاقنوم  καθ ύπόστασις  )   والتى حسب فكر كيرلس تعنى (الوحدة الحقيقية والواقعية    .   (   πραγματική  ένωση

 لقدى شكل ادخال تعبير الاقنوم  محطة فى تاريخ اللاهوت  وصار هذا التعبير  اساس الخرستولوجيا  والحقيقة ان هذه الكلمة جأت من المجال الفلسفى  لتصير تعبيرا لاهوتيا  ولكن الفارق انه بينما فى الفلسفة يتم التطابق بشكل عام  بين كلمة الهيبوستاسيس  والفيزيز والاوسيا اى بين الاقنوم والطبيعة والجوهر  ففى اللاهوت يحدث العكس فيفترض التمييز بين  الطبيعة والكينونة φύσεως καί είναι (όντος )  والتطابق مع الكائن  είναι (όν-ύπόσταση)  كما اظهر ذلك اللاهوتيون الكبادوك  والذين قلبوا المعطيات الفلسفية راسا على عقب . وربما فى عام 451  وربما وبكل تأكيد   لم يكن معظم الحضور على دراية كافية بهذه الحقيقة ولم يدركوا الاهمية القصوى لاعادة صياغة التعبير (هيبوستاسيس ) لان التحديث وتأسيس اللفظ صار واللاهوتيون الشرقيون  اللاحقون  يستمرون فى  صياغة وبنيان البنيان الخرستولوجى  وكانوا يحاولون شرح وفهم هذا التعديل فى اللفظ . ويجب ان نؤكد ان  التمييز بين الطبيعة والاقنوم سهلت وساعدت على فهم افضل  للتطابق بين الشخص والاقنوم  وهذا التطابق الذى لم يكن ابدا عملا سهلا صار وبشكل تدريجى احد مقتنيات اللاهوت السائر فى طريق الارثوذكسية .

فالاتجاهات النسطورية  استدعت التشديد على  تعبير  (فى ذات الواحد ένα καί τόν αύτόν  )   الابن والمسيح بينما الاتجاهات المونوفيزيتية  اظهرت  الاعتراف  بأن المسيح  هو  مساو للاب  حسب اللاهوت ومساو لنا حسب الانسانية او الناسوت (όμοούσιος  τώ Πατρί κατά τήν Θεότητα καί όμοούσιος ημίν τόν αύτόν κατά τήν άνθρωπότητα   )

ورغم انه يبدوا ان قانون  المجمع كما يبدو فى الاعمال المجمعية قد تم نتيجة مساهمات الكثير من المجتمعين الا انه يبدو انه من وضعه كان على درجة عالية من الابداع الخاريسماتيكى  والذى استوعب التراث الكنسى  وفهم فى العمق النسطورية والمونوفيزيتية  وقبل واطلع على  كل ما سبق وقالته المجامع او اللاهوتيون  عن البدعتين .  ولقد اظهر انه مؤلف موهوب ولديه احساس وقدرة لغوية رفيعة المستوى .

 وهكذا فقد قدم نصا رائعا  والذى يعلن الحقيقة  بخصوص شخص وطبيعتى المسيح  واغلق الباب على البدع  والنص يمتلك بنيانا لاهوتيا  منهجيا  والنص عبارة عن جملة واحدة متواصلة بلا توقف ويتكون من 26 او 27 فقرة كالاتى :

1 – حسب ما قاله الاباء القديسونΕπόμενοι τοίνυν τοίς άγίοις πατράσιν  

2 – نعترف بالابن الواحد نفسهένα καί τόν αύτόν όμολογείν υίόν

3 – ربنا يسوع المسيح τόν κύριον ήμών Ιησούν Χριστόν

4 – ونحن جميعنا نعلم وباتفاق انه( συμφώνως άπαντες έδιδάσκομεν)

5 – كامل وهو ذاته فى اللاهوتية (τέλειον τόν αύτόν έν Θεότητι

6 –وكامل وهو نفسه فى البشرية والناسوتية

7 –وهو ذاته اله حقيقى وهو ذاته انسان حقيقى   τόν αύτόν

8 – وهو يتكون من نفس عاقلة وجسد( έκ ψυχής λογικής καί σώματος )

9—وهو مساو للاب حسب اللاهوت

10 – وهو نفسه مساو لنا حسب الناسوت

11 –وهو مساو لنا فى كل شئ بدون خطية

12 –وهو مولود من الاب حسب اللاهوت قبل الدهور

13 –وهو نفسه وفى اخر الايامέπί έσχάτων δέ τώνήμερών τόν αύτόν

14 –من اجلنا ومن اجل خلاصنا δι'ήμας καί διάτήν ήμετέραν σωτηρίαν

15 –من مريم العذراء الثيؤتوكس وحسب الناسوت او البشرية

16 –هو نفسه المسيح الواحد الابن الوحيدالجنس والرب

17 –ونحن نعترف بع من طبيعتين بدون اختلاط ولا تغيير ولا تفريق ولا انفصال( έν δύο φύσεσιν άσυυγχύτως άτρέπτως άδιαιρέτως άχωρίστως γνωριζόμενον)

18 –ولم يحدث اختلاف بين الطبيعتين بسبب الاتحاد

19 – وقد احتفظ بخاصيةίδιότητος  كل طبيعة

20 –فى نفس الشخص ونفس الاقنوم έν πρόσωπον καί μίαν ύπόστασιν

21 – ولم يفترق الى شخصين او اقنومين

22 --ولكنه هو هو الابن الوحيد الجنس  نفسهένα καί τόν αύτόν υίόν μονογενή

  3 2 –اللوغوس الاله الرب يسوع المسيح(Θεόν λόγον κύριον Ιησούν Χριστόν)

 24 –كم سبق وقال الانبياء عنه  -

25 –وهو نفسه يسوع المسيح الذى علمنا

26 – عنه  قانون الايمان الذى لابائنا .

((Ι.Καρμίρη ,Τά δογματικά καί συμβολικά μνημεία ...Αθήνα 1960 σελ.175 .ACO11;1 1 σελ.129-130.

Το κείμενο του Στυλιανού Παπαδόπουλου είναι από το βιβλίο

ΘΕΟΛΟΓΙΑ  ΤΟΜΟΣ 77

 ΤΕΥΧΟΣ 2ον, 2006,

Η Δ΄ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ (451)

 "Το οικοδόμημα της Χριστολογίας"

Πηγή κειμένου στο διαδίκτυο και μετάφραση στα Αραβικά, Αναβάσεις

Διαβάστε τα προηγούμενα μέρη : 

Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451) Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. (Μέρος ΣΤ΄ Τελευταίο). Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου. خلقدونية أساس الخرستولوجية
 
Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451) Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. (Μέρος Ε΄ σελ.451-453). Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου. خلقدونية أساس الخرستولوجية

Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451) Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. (Μέρος Γ΄). Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου. خلقدونية أساس الخرستولوجية

Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451) Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. (Μέρος Β΄). Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου. خلقدونية أساس الخرستولوجية

Η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος (451) Το οικοδόμημα της Χριστολογίας. (Μέρος Α΄ σελ.451-453). Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου. خلقدونية أساس الخرستولوجية

Κατεβάστε το ολόκληρο σε μορφή pdf  πατώντας Δ’ ΟΙΚ. ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Και μεταφρασμένο στα Αραβικά από τον π. Αθανάσιο Χενείν σε μορφή pdf πατώντας المجمع المسكوني الرابع415.μετάφραση από Στυλιανού Παπαδόπουλου
\